مدیر منابع انسانی (Human resource management) یا به صورت مخفف HRM کسی است که وظیفه‌ی مدیریت استفاده از سرمایه‌ی انسانی سازمان یا مجموعه را که شامل نیروهای انسانی کار در واحدهای مختلف است را بر عهده دارد.
اهمیت حضور مدیر منابع انسانی در مجموعه‌های مختلف
اگر هر سازمان، مجموعه و شرکت، در کنار منابع و سرمایه‌های مالی و فیزیکی خود، دارای سرمایه نیروی انسانی است. نیروی انسانی در بخش‌های مختلف مشغول به فعالیت و انجام کار است. این بخش، جزء منابع و سرمایه ارزشمند یک شرکت به شمار می‌رود.
درواقع می‌توان مدعی بود که واحد منابع انسانی هر مجموعه نقش یکی از بال‌های پرواز آن را به عهده دارد. زیرا جذب و استخدام نیروی کار متناسب با وظایف محوله به هر نقش، تعیین دستمزد و حقوق کارکنان، تدوین یک برنامه مناسب تشویق و تذکر برای ایجاد انگیزه در افراد، توجه کافی به آموزش همکاران، به وجود آوردن یک محیط سالم و پویا برای پیشبرد اهداف شرکت، در کنار ایجاد حس امنیت شغلی و احساس رشد در کارکنان، از وظایف حیطه منابع انسانی به شمار می‌رود.
بنابراین تعیین مدیر منابع انسانی و انتخاب فردی که علاوه بر تخصص، دارای ارتباط انسانی قوی باشد از مهم‌ترین گام‌های شکل‌گیری هر مجموعه خواهد بود.
در برخی موارد مدیران و صاحبان کسب‌و کار دچار اشتباه می‌شوند و واحد منابع انسانی را صرفا واحدی در جهت گرفتن بیشترین راندمان و کار از نیروی انسانی می‌شناسند.
در صورتی که واحد منابع انسانی به عنوان نماینده دوسویه از سمت کارفرما و کارکنان عمل می‌کند و علاوه بر اجرای خواسته‌های مدیرعامل، باید بتواند خواسته‌های کارکنان مجموعه را نیز نمایندگی کند و در راستای جلب رضایت نیروی انسانی تلاش نماید.
یکی از ارزشمندترین دارایی هر مجموعه، وجود نیروی کار باتجربه و متخصص است. بدین ترتیب شرکت‌ها و سازمان‌های مختلف برای رساندن نیروی انسانی به سطح بالایی از تجربه کاری و تخصص، از زمان استخدام فرد هزینه زیادی را متحمل خواهند شد.
علاوه بر این، اگر نیروی کاری که در بازه زمانی طولانی در مجموعه حضور داشته است و درواقع آموزش دیده است به راحتی از گروه جدا شود، خسارت‌های بسیاری را به مجموعه وارد خواهد کرد.
شایان توجه است که پروسه جایگزینی نیروی جدید به جای نیروی آموزش دیده و باتجربه قبلی از نظر زمانی و مالی هزینه بر است. پس می‌توان گفت علاوه بر رضایت مجموعه از عملکرد کارکنان و همچنین رضایت کارکنان از فضای کار، ماندگاری نیروهای کار در مجموعه، می‌تواند از فاکتورهای نشان دهنده عملکرد خوب مدیر منابع انسانی به شمار رود.
البته بدیهی است که دستیابی به اهداف ذکر شده علاوه بر نحوه عملکرد مدیریت منابع انسانی شرکت، به واحدها و بخش‌های دیگر مجموعه مثل مدیریت عامل، مدیران و سرپرستان بخش‌ها نیز وابسته خواهد بود؛ لذا نمیتوان گفت نتیجه‌های حاصل، فقط خروجی عملکرد واحد منابع انسانی است. بنابراین برای دستیابی به اهداف مذکور، باید تعامل مناسبی بین بخش‌های مختلف سازمان و واحد منابع انسانی برقرار باشد.
بیشتر بخوانید : MBA بازاریابی دانشگاه تهران
رشته‌های تخصصی مناسب برای واحد مدیریت منابع انسانی چیست؟
واحد منابع هر شرکت یا مجموعه دارای نقش‌هایی از جمله مدیر واحد منابع انسانی، کارشناس ارشد منابع انسانی، کارشناس منابع انسانی و دستیار کارشناس منابع انسانی است که با توجه به وسعت مجموعه و تعداد کارکنان و نیروهای انسانی آن، می‌تواند در کنار مدیریت واحد منابع انسانی دارای هر کدام از نقش های ذکر شده به تعداد دلخواه باشد.
با در نظر گرفتن این مسئله که معمولا گزینش مدیریت منابع انسانی توسط مدیرعامل یا صاحب کسب و کار انجام می‌شود، ممکن است مدرک خاصی مورد نظر مدیرعامل برای پر کردن نقش مدیر منابع انسانی در نظر گرفته نشود و صرفا تجربه فرد و میزان اعتماد و باوری که نسبت به عملکرد و رزومه کاری او در مدیرعامل وجود دارد، برای انتخاب فرد اثرگذار باشد.
اما اگر بخواهیم برای انتخاب مدیر منابع انسانی و دیگر نقش‌های این واحد چارچوب مشخص و دقیقی تعیین نماییم، از بین رشته‌های مختلف موجود در دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی، می‌توان گفت رشته‌های حوزه مدیریت، مهندسی صنایع و علوم انسانی همچون روانشناسی و جامعه شناسی برای بر عهده گرفتن نقش مدیر منابع انسانی مناسب تر هستند و می‌توانند دارای صلاحیت تخصصی باشند.
مهارت‌ها و توانمندی‌های مورد نیاز واحد مدیریت منابع انسانی
مانند تمام شغل‌های دیگر، شغل‌های مربوط به واحد مدیریت منابع انسانی نیز علاوه بر مدرک تحصیلی مرتبط، حتما به وجود مهارت‌ها و ویژگی‌های خاصی در افراد برای احراز شرایط این جایگاه شغلی نیاز دارند. در ادامه برخی از مهم‌ترین مهارت‌ها و توانمندی‌های لازم مدیر منابع انسانی ذکر می‌شود:
- توانایی مدیریت و سازماندهی کارهای مختلف به طور همزمان
- توانایی مشارکت در جلسات با سمت‌های رده بالای شرکت
- توانایی تعامل و گفت و گو با رده‌های مختلف نیروهای انسانی شرکت
- مهارت ارتباطات بین فردی و مذاکره قوی
- آشنایی و تسلط بر روند استخدام و مصاحبه افراد
- توانایی تشخیص تیپ‌های شخصیتی و اختلالات روانی احتمالی افراد در روند مصاحبه
- آشنایی و تسلط بر قوانین اداره کار و آشنایی با حقوق کارفرما و کارگر
- آشنایی با انواع قرارداد و بندهای حقوقی قراردادها
شرح وظایف واحد مدیریت منابع انسانی چیست؟
مصاحبه، انتخاب و استخدام
تشخیص نیاز به نیروی انسانی برای نقش‌های مختلف با اعلام این موضوع از سوی سرپرست‌های واحدهای مختلف مجموعه و سپس جست و جوی نیروی انسانی مناسب با توجه به شرح وظایف محوله برای هر نقش، از اولین وظایف واحد مدیریت منابع انسانی به شمار می‌رود.
مصاحبه با افراد جهت تشخیص احراز شرایط لازم (به غیر از مهارت‌های تخصصی و فنی که توسط مدیران و سرپرستان واحد مربوطه انجام می‌شود) از وظایف حساس و حائز اهمیت این واحد است.
نظارت بر عملکرد کارکنان
دنبال کردن روند پیشرفت و نحوه عملکرد هر نیرویی که استخدام شده است برای تصمیم گیری‌های آینده واحد مدیریت منابع انسانی ضروری است.
زیرا اگر به مسیری که نیروی کار پس از استخدام طی می‌کند و رضایت فرد و مدیر سرپرست واحد مربوطه بی توجهی شود، عملا گام اول استخدام و زمان صرف شده برای انتخاب نیروی مستعد نیز بیهوده خواهد شد.
توجه به آموزش و توسعه افراد
به طور مختصر برخورداری از برنامه آموزشی متناسب با شرح وظایف افراد، علاوه بر ارتقای مهارت و تخصص آن‌ها برای انجام کارهای محوله، باعث ایجاد احساس رشد و پیشرفت فردی در افراد و رضایت شغلی خواهد شد.
توجه به ماندگاری افراد و داشتن گزینه جانشین
حفظ نیروی کار متخصص و با تجربه از طریق جلب رضایت نسبت به فضای کاری از مه مترین دغدغه‌های واحد مدیریت منابع انسانی هر مجموعه است.
اما از سویی دیگر HR نباید نسبت به داشتن گزینه‌های مناسب احتمالی به خصوص برای نقش‌های کلیدی مجموعه بی تفاوت باشد.
برخورداری از برنامه مناسب پاداش دهی
ارائه پاداش و داشتن برنامه های جذاب مزایا برای کارکنان، در جذب نیروهای مستعد و متخصص به مجموعه و در حفظ رضایت و ماندگاری آن‌ها تاثیر به سزایی دارد. در واقع داشتن برنامه مناسب پاداش دهی از مسئولیت‌های واحد منابع انسانی هر شرکت محسوب می‌شود.
